Is zout echt zo'n boosdoener in je voedingspatroon

Demi Kooij | Diëtist PS.food & lifestyle

Zout staat vaak in een kwaad daglicht. Het zou de bloeddruk laten stijgen en op de lange termijn zorgen voor hart- en vaatziekten. Aan de andere kant hoor je ook steeds meer positieve verhalen over zout. Zo zou het je concentratievermogen verbeteren en zou een zouttekort zelfs in verband worden gebracht met insulineresistentie.

De gezondheidseffecten van zout

Zout is een natuurlijk mineraal wat van nature uit de zee komt. Het wordt met name gebruikt om onze voeding op smaak te brengen. Zout staat veelal in een kwaad daglicht, maar is onmisbaar voor het lichaam en heeft dan ook meerdere gezondheidseffecten. Zo speelt het o.a. een rol bij:

De vochtbalans, het voorkomt dat je uitdroogt
De werking van je spieren en zenuwen
Het reguleren van de bloeddruk

Zout bevat essentiële mineralen. Enkele hiervan noemen we elektrolyten, deze zorgen voor een goede prikkeloverdracht van de zenuwen. Als je onvoldoende elektrolyten in je lichaam hebt, zal jouw concentratievermogen snel achteruitgaan.

Hoe meer water je drinkt, hoe meer mineralen en elektrolyten je uitscheidt door middel van de urine. Het is algemeen bekend dat het ongezond is om te weinig te drinken, maar véél meer drinken dan nodig kan dus ook nadelige effecten hebben. Probeer dagelijks 1,5-2L water binnen te krijgen, uitzonderingen als warm weer en sporten natuurlijk daargelaten.

De gevolgen van een zout teveel

De meest bekende nadelige effecten rondom zout hebben te maken met een teveel aan zout. Een grote inname van zout zal er namelijk toe leiden dat het lichaam meer vocht vasthoudt. Hierdoor komt er meer vocht in de bloedvaten, wat de druk op de bloedvaten verhoogt en waardoor het hart harder moet werken om het bloed rond te pompen. Dit is het proces dat leidt tot een verhoogde bloeddruk.

Een ander gevolg van een voedingspatroon met een te hoge zoutinname is dat er een hogere belasting is van de nieren. Eén van de functies van de nieren is het regelen van de hoeveelheid zout in je lichaam. Hoe meer zout je binnenkrijgt, hoe harder de nieren moeten werken.

De gevolgen van een zout tekort

Een te hoge concentratie van natrium (een bestandsdeel van zout) in het bloed brengt dus risico's met zich mee, maar wat minder bekend is, is dat dit ook geldt voor een te lage concentratie. Een zouttekort kan ontstaan doordat men te weinig zout binnenkrijgt via het voedingspatroon. Andere oorzaken van een zouttekort kunnen zijn:

Een veel te hoge vochtinname
Medicatie
Sterk verhoogde bloedsuikerspiegel
Langdurige diarree of braken
Sterk zweten

Als iemand een zouttekort heeft dan kun je dit merken aan klachten als vermoeidheid, hoofdpijn, concentratieproblemen, sufheid of misselijkheid. In deze gevallen is het van belang om het natriumgehalte weer op pijl te krijgen, je zult je dan snel weer beter voelen. Denk maar aan het scenario dat je jezelf ziek en slap voelt. Dan knap je toch behoorlijk op van zo'n kopje bouillon.

Daarnaast zijn er aanwijzingen dat een zouttekort de gevoeligheid voor insuline kan verminderen. Dit zou betekenen dat een te lage zoutinname insulineresistentie in de hand zou werken en laat insulineresistentie nu net een voorbode zijn van overgewicht, diabetes type 2 en hart- en vaatziekten.

Wat is nu echt de boosdoener? Zout of suiker?

Het meest bekende nadelige effect van zout is dat het de bloeddruk laat stijgen. Zodra iemand een hoge bloeddruk heeft wordt er als eerste geadviseerd om de zoutinname te beperken. Over suiker wordt er weinig tot niet gesproken. Echter blijkt uit meerdere onderzoeken dat niet zout, maar juist suiker voor hart- en vaatziekten kan zorgen op de lange termijn. Het probleem ligt dus niet alleen bij zout, maar ook zéker bij suiker.

Onderzoekers tonen aan dat een verlaging van de inname van toegevoegde suikers, en dan met name fructose uit bewerkte producten, de bloeddruk zal verlagen en daarbij ondersteunt in het voorkomen van hart- en vaatziekten. Door minder koolhydraten te eten maakt je lichaam minder insuline aan, hierdoor houd je minder zout en vocht vast en wordt de bloeddruk verlaagd. Omdat je met een koolhydraatarm voedingspatroon ook minder brood eet krijg je vanzelf ook minder zout binnen, want brood bevat veel zout. Het is jammer dat er zo weinig aandacht wordt besteed aan deze voordelen van koolhydraatarm eten.

Welke soort zout moet ik dan nemen?

Laten we vooropstellen dat er een verschil zit tussen zout dat wordt toegevoegd aan bewerkte producten zoals snacks, kant-en-klaar maaltijden en het zout dat we zelf toevoegen om ons eten op smaak te brengen. De schatting is dat maar liefst 80% van onze zoutinname uit bewerkte producten komt.

De meeste mensen kiezen al snel voor geraffineerd keukenzout. Deze soort bestaat echter enkel uit natrium en chloride. Ons advies zou zijn om te kiezen voor ongeraffineerd zeezout, liefst Keltisch zeezout. Deze variant bevat namelijk maar liefst 84 verschillende mineralen en spoorelementen. Uit onderzoeken blijkt namelijk dat ongeraffineerd zeezout een stuk minder bloeddruk verhogend werkt dan keukenzout. Dit heeft er o.a. met name mee te maken dat ongeraffineerd zeezout ook magnesium bevat, wat een bloeddrukverlagende functie heeft.

Natrium/kalium ratio

Al jaren wordt de nadruk gelegd op het verlagen van de natriuminname om het risico op nieraandoeningen en hart- en vaatziekten te verminderen. Maar de verhouding tussen de hoeveelheid natrium en kalium is uiteindelijk bepalend voor de bloeddruk. Een onderzoek dat ruim 70 studies heeft bekeken laat zien dat het verhogen van de kaliuminname net zo effectief is als het verlagen van de natriuminname. En kalium komt nu net veel voor in onbewerkte natuurlijke voedingsmiddelen zoals groente, fruit en noten.

Conclusie

De conclusie is dat je niet te veel maar ook zeker niet te weinig zout moet binnenkrijgen. Het beste advies dat je jezelf kunt meegeven is het beperken van de inname van bewerkte producten welke toegevoegd zout én suiker bevatten. Voorverpakte, kant-en-klare voeding bevat vaak veel zout en suiker. Zolang je een natuurlijk en koolhydraatarm voedingspatroon volgt kun je met een gerust hart zout toevoegen om je maaltijden op smaak te brengen. Kies dan wel het liefst voor ongeraffineerd (Keltisch) zeezout.

Terug naar nieuws

Bron: PS.food & lifestyle